Jan Sluijters: ‘Goois landschap (Duinlandschap)’ (1909) olieverf op doek (40,5x50cm) particuliere collectie. Copyright: 2019 – Noordbrabants Museum
Ze hangen naast elkaar op de tentoonstelling ‘Jan Sluijters, de wilde jaren’ in het Noordbrabants Museum in Den Bosch, de stad waar Sluijters geboren werd. Links ‘Goois landschap (Duinlandschap)’ uit 1909, rechts ‘Zonsopgang’ (1910). Aan de titels kun je niet vermoeden hoe experimenteel Sluijters was. Niks geen klassiek palet, de wildste kleuren juist alsof het volkomen vanzelfsprekend was. Jan Sluijters (1881-1957) bewoog zich toen al in de kringen van de avant-garde in Parijs. De verf van zijn klassieke Prix de Rome inzending – een knap geschilderd Bijbels tafereel – was nog niet droog of hij nam abrupt afscheid van die manier van schilderen en dook de wereld van kleur en beweging in. Fauvisme en Pointillisme dansten in 1906 op de Kermesse à la Porte Maillot de cancan. Sluijters beschikte over een groot organisatietalent en begon actief de nieuwe kunst in ons land te promoten. Met Jan Toorop, Conrad Kickert en Piet Mondriaan zat hij in het bestuur van de Moderne Kunstkring. Toen was er ook geen houden meer aan. Als je zijn werk uit zijn wilde jaren bekijkt, zie je de schilder met vreugde de heerlijkste kleuren op het doek kwasten. Dan maakt het niet uit of het om traditionele onderwerpen gaat als Staphorst, de Larense heide of de zandduinen in Het Gooi.
Het was voor publiek en critici wel flink schrikken toen die met zo’n ongeremde kleurexplosie geconfronteerd werden. De nieuwe schilderkunst presenteerde zich als een ordinaire, opgeverfde Parijse prostituee. Niet alleen in het onderwerp dat Sluijters na aan het hart lag, vrouwennaakten, maar vooral in zijn daverende feesttaferelen van Parijse uitgaansgelegenheden en danslokalen. Kees van Dongen die in dezelfde tijd in Parijs was, kon er ook wat van. Maar Sluijters spande de kroon in zijn evocatie van kleur, dynamiek en licht. Het feestgedruis komt je vanuit de zalen van het Noordbrabants Museum tegemoet.
Dat bleef niet zo. Later werd Jan Sluijters meer een schilder van kinderportretten en lieve meisjes in een vrolijk maar spanningsloos modernisme. De drang om te vernieuwen was voorbij. Maar wie wil ervaren wat de kleuren in dat Goois landschap (Duinlandschap) in Sluijters wilde jaren betekenen, moet maar eens in de Witte Bergen bij Hilversum gaan wandelen. En ontdekken hoe Sluijters de werkelijkheid wist om te toveren in een feest waarin de complete avant-garde van zijn tijd is verwerkt.
Jan Sluijters, de wilde jaren. Noordbrabants Museum, Den Bosch. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 7 april 2019. www.hetnoordbrabantsmuseum.nl