De kunstbeurs Art The Hague op 1 oktober 2014
Den Haag 1 oktober – Onverwacht liepen we tegen With Tsjalling aan op de eerste dag van Art The Hague, de nieuwe kunstbeurs die is voortgekomen uit ARTI Den Haag. Vergeleken met Art Amsterdam en Art Rotterdam is Art The Hague een vriendelijke, bescheiden beurs met overwegend conceptuele kunst en een enkel figuratief werkje. Veel kunstfotografische bijdragen. With Tsjalling heeft van beide kanten van de kunst wel iets in zijn stand staan. Druk is het nog niet, het is de eerste dag en de officiële opening moet nog plaatshebben. We lopen met een glas prosecco van de ene stand in de andere. ‘Maar het publiek is wel wat sloom’, zegt With Tsjalling. Hij bedoelt: het duurt lang voordat mensen besluiten iets te kopen. ‘Hoewel de mensen in Groningen nog veel slomer zijn.’
With Tsjalling drijft zijn galerie ‘With Tsjalling’ in Groningen aan de Oosterstraat. Een voortdurend tijdelijke galerie met eigentijds werk, vaak verrassend en de enige plek in Groningen waar eigentijdse kunst vertoond en verkocht wordt. Aan één van de wanden hangt wat grijs werk, voornamelijk van dieren, zoals enkele wolven, van Anne van As. Wolven zijn in, vertelde ons de NRC op de Achterpagina van vandaag. In de kunst komt het dier steeds vaker voor, zoals bij kunstenaars als Arno Kramer, Judith Krebbekx en Lenneke van der Goot. Een rehabilitatie voor het dier dat eeuwenlang als een mensvretend monster werd afgebeeld.
Op Art The Hague is alle kunst verrassend. Soms in negatieve zin, zoals de schrikbarende bijdragen van afgestudeerde beeldhouwers van Belgische academies, vaak in positieve zin. Niet schokkend, niet extreem bijzonder, veel experimenteel, veelzijdig en verbazend van inventiviteit. Geen kouwe kak, geen opdringerigheid, hoogstens bij Lilja Zakirova, een Russische dame van de Russische Galerie Lilja Zakirova met superrealistische, sexy fotografie en enkel interessante schilderijen die niet ophield foldertjes aan te dragen en alles toe te lichten. Onbekende galerietjes, enkele gerenommeerde en dan die ene uit Groningen. With Tsjalling rules the world door met zijn kunstenaars gewoon op de grote beurzen te staan.
Maar het was een verademing na in het Haagse Panorama Mesdag tussen tafeltjes met bejaarden te moeten laveren om een kleine tentoonstelling met grafische reproducties van werk van Lourens Alma Tadema te kunnen zien. De hal was gevuld met oude mensen met verrijdbare looprekjes uit een touringcar die de Zeestraat in Den Haag verstopte.
De reproducties (gravures) waren bijzonder, te koop, maar niet echt interessant. Te mechanisch en te stijf, meer dan de vaak fraaie, maar eveneens nogal stijve schilderijen van Alma Tadema. Altijd prachtig van compositie en stofuitdrukking en verbluffend van correcte weergave van de Oudheid, maar met bordkartonnen personages.
Het was natuurlijk ook een slechte keuze om dat werk te zien na de kleurcomposities van Mark Rothko in het Haags Gemeentemuseum. Bij de toegang tot de tentoonstelling staat dat de kunstenaar wilde dat zijn schilderijen een religieus gevoel wekken. Met die boodschap stap je naar binnen. Maar door de drukte komt daar weinig van terecht. Daardoor hebben zijn schilderijen besloten er het zwijgen toe te doen. Het liefst zou je in een lege zaal op een stoel willen zitten en ervaren wat er met je gebeurt. Er schemert immers van alles door de kleurlagen heen.
Heel even kan het toch gebeuren dat een in zichzelf verzonken kleur naar voren dringt om je aandacht te vragen, maar nog vaker om je naar binnen te trekken, pardoes de gevoelswereld van Mark Rothko in. Dat het publiek niet fluistert, zoals het normaal gesproken op exposities doet, komt misschien wel omdat het geen houvast heeft. Je weet niet wat je ziet, wat het betekent, het heeft geen naam. Het is groot, soms groter dan wij en het bevat iets wat voor ons niet bevattelijk is. Dan ga je maar praten tegen degenen die met jou die tentoonstelling bezoeken. Dan loop je maar wat hulpeloos tussen de mensen van de ene zaal naar de andere. Waar is de religieuze beleving die Rothko beloofde? Waar komen al die ronkende beschouwingen in de kranten vandaan? Al die lovende artikelen die beweren dat het werk van Rothko bijna bovennatuurlijk is? Als altaarstukken in een Middeleeuwse kerk?
Maar we moeten er natuurlijk wel gaan kijken. Pas in het echt zie je wat er gebeurt door de manier waarop rood onder blauw, zwart op grijs, geel boven zwart op blauw en samen op rood tot een geladen stilte komen. En dan de steeds verbazende onscherpte aan de randen, zodat de kleuren lijken te vibreren. We moeten wachten op het moment dat de zaal toevallig heel even leeg is en we ineens een omfloerste stem horen die ons iets wil vertellen. Die van de kleur paars bijvoorbeeld.
Na Rothko, op de Scheveningse boulevard, zag de zee er onder een bijzondere wolkenlucht er ineens uit als een Rothkoschilderij met louter abstracte grijsvlakken. Bij Art The Hague geen enorme doeken in verzadigde kleuren, maar veelal grappige frutsels, gemanipuleerde fotografie, een enkele postexpressionist en veel fijne tekeningetjes. Zoals van Victor van Loon waar With Tsjalling in zin stand enthousiast op wees. Als je goed keek, herkende je wel een landschap. Maar echt indruk maakte het niet, hoogstens bewondering voor de kunstenaar die je in gedachten over een tekentafel gebogen zijn monnikenwerk zag verrichten.
Maar na Rothko kun je niet goed meer kijken.
Art The Hague is nog tot en met 5 oktober te zien in de Fokker Terminal aan de Binckhorstweg 249.
Prenten van het werk van Lourens Alma Tadema in het Panorama Mesdag tot en met 26 oktober.
Mark Rothko in het Haags Gemeentemuseum tot en met 12 maart 2015.