Oskar Kokoschka tijdens het interview in 1966.
Helemaal rechts: Bregje van der Laar.
copyright: 2013 / Museum Boijmans van Beuningen.
Wat is tijd? Kunnen we sneller dan de tijd? In musea staat de tijd stil, vinden veel mensen. Daarom gaan ze nooit naar een museum. Allemaal kunstwerken met bordjes met titel, naam en jaartal. 1926. Brrr, toen werd mijn oma geboren. 1886. Gruwelijk, de mensen die toen geboren werden, leven niet meer. Wat moeten we er mee? Beelden en schilderijen en gebruiksvoorwerpen uit 1610, 1465, Chinese kunst van 2000 jaar vóór onze jaartelling. Wegwezen!
Toch, ook kunst van vroeger kan spannend zijn. Bijvoorbeeld dat televisiebeeld van de Oostenrijkse kunstenaar Oskar Kokoschka (1886-1980). Het is 1966 en hij wordt geïnterviewd. Zijn handen bewegen alsof hij schildert. Voor een tachtigjarige ziet hij er goed en energiek uit, dat moet gezegd. Een vraag over zijn onbeantwoorde liefde voor Alma Mahler, de vrouw van componist Gustave Mahler, omzeilt hij behendig. Laat staan dat hij iets wil vertellen over de levensgrote, pluche pop met wie hij een tijdlang samenleefde, naar het evenbeeld van Alma. Die pop bestaat nog steeds en ligt te kijk op de tentoonstelling Oskar Kokoschka: mensen en dieren in Museum Boijmans van Beuningen. Dat willen we natuurlijk wel zien. Het interview kunnen we bekijken op Boijmans- TV, een serie humoristische rondleidingen in het museum. Wat doet Kokoschka op Boijmans-TV? En sinds wanneer kan hij Nederlands verstaan? Interviewster Bregje van der Laar is rondleidster in het museum en vraagt hem de oren van het hoofd en hij gaat er adequaat op in. Maar Bregje leeft in onze tijd en deed haar interview met Kokoschka in 2013. Ze stelt haar vragen in het Nederlands en Kokoschka geeft vanuit het jaar 1966 antwoord in het Duits. Hier gebeurt iets heel vreemds met de tijd.
Dankzij de techniek blijkt het mogelijk over de tijd heen te stappen en Kokoschka en Bregje samen te voegen. Als de tijdgrens overschreden kan worden, lijkt alles mogelijk. En ook weer niet. Kokoschka zal nooit iets anders zeggen dan toen in 1966. Zoals Bregje geen vraag kan stellen waar Kokoschka geen antwoord op heeft. Over een tijdje zijn zowel de interviewster als de geïnterviewde samen verleden tijd, maar altijd uit een verschillend verleden.
www.visualia.nl
‘Bregje van der Laar in gesprek met… Oskar Kokoschka’ . (www.youtube.com / www.boijmans.nl) ‘Oskar Kokoschka: mensen en dieren’. Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 19 januari 2014.