Piero di Cosimo: ‘Perseus bevrijdt Andromeda
van het monster’ (ca 1510)
Copyright: www.wikipedia.org
In de allereerste Visualia, bijna een kwart eeuw geleden, maakten we kennis met een curieus schilderijtje van Taddeo di Bartolo uit ca 1400. Daarop zagen we een monnik, de wonderbaarlijke Sint Franciscus, die een preek van Antonius van Padua verstoort. Dat deed hij door tot stomme verbazing van de aanwezige monniken boven hun hoofden te vliegen.
Hoogleraar Kunst en Maatschappij Henk van Os die toen nog in Groningen woonde en gespecialiseerd was in vroege Italiaanse kunst, had het werkje in Italië ontdekt en in het voorjaar van 1989 opgehangen op een prachtig ingerichte tentoonstelling met vergelijkbare kunstwerken in het Oude Groninger Museum. Het was het jaar waarin Tim Burton zijn Batmanfilm uitbracht, over de held die, net als de Heilige Franciscus, in staat is om te vliegen.
Ja, vliegen is werkelijk een godswonder, al is het niet alleen Onze Lieve Heer die deze gave bezit. Het ziet er naar uit dat veel verhalen en mythes over vliegende helden in de eeuwen vóór de uitvinding van het vliegtuig, afkomstig zijn van het gebruik van geestverruimende middelen.
Los van heksen op vliegende bezemstelen, wemelde het in de Griekse mythologie al van vliegende goden, halfgoden, helden en monsters. In dat verband wil ik u graag wijzen op de magische voorstellingen van de Italiaanse schilder Piero di Cosimo (1462-1522), een meester in het schilderen van bizarre verhalen, waar zowel de Bijbel als de Griekse mythologie vol van staan, zoals het hierboven afgedrukte Perseus bevrijdt Andromeda van het monster uit ca 1510. We zien Perseus rechtsboven door de lucht naderen, terwijl de schone Andromeda (links) als lekker hapje aan een rots is gekluisterd om het monster te lokken dat vervolgens door onze held een kopje kleiner kan worden gemaakt.
Perseus, in staat om met zijn schild al zijn vijanden onderweg in steen te veranderen, vliegt naar beneden, verslaat in één houw het zeemonster en ontdoet Andromeda van haar ketens.
Er valt nog veel meer prachtigs te vertellen over deze scène van Di Cosimo. Maar waar het om gaat is dat alle helden, mythologische, Bijbelse en eigentijdse, zo nu en dan kunnen vliegen. Dat feit heeft geleid tot de spectaculairste kunstwerken, Batman van Tim Burton incluis.