Het Eem en Weem klassiek huiskamermuziekfestival in Groningen en omgeving is ter ziele. We hebben het in de krant kunnen lezen en op TV-Noord kunnen horen. De telefoon wordt niet meer opgenomen. Op de site van Eem en Weem wordt geen uitleg gegeven waarom het dit jaar voor het laatst opereerde. Laatste concert op 25 augustus 2013, omdat de subsidiekraan werd afgesloten. Ontzettend jammer, denk je dan. De tijd dat het in Groningen en omgeving wemelde van de muziekensembles en de koffie- of sherryconcerten is allang voorbij. Zo’n Eem en Weem, dat al vanaf de jaren ’80 het muziekleven in Groningen mee kleur gaf, overleefde en bracht muziek die je anders zelden hoort. In verschillende huiskamers, op bijzondere locaties. Zo kwam je nog eens ergens. Huismuziek, kamermuziek, Oude Muziek.
Zeker de crisis denk je dan.
Ja en nee.
Jazeker de crisis. Maar dat is niet wat Eem en Weem te horen kreeg. Eem en Weem zou niet vernieuwend genoeg zijn, was de boodschap. Tja, besef je, Oude Muziek is inderdaad niet vernieuwend. Wel inspirerend en onderhoudend en belangrijk. Maar om zulke dingen gaat het bij de lagere en hogere overheden helemaal niet. Meestal weten de subsidiegevers nauwelijks waarvoor ze subsidie geven. Het gaat om politieke keuzes. Er is geld, dus dat moet verdeeld worden. Kunstruimte K09 dicht, bijna Noorderlicht om zeep, Eem en Weem weg. Het modewoord ‘vernieuwend’ is uitgevonden om lukraak te snoeien. Je kunt altijd stoer beweren dat iets niet vernieuwend is, dan ben je er van af. Je hoeft als overheid niet eens uit te leggen wat er niet vernieuwend is. Het gaat er alleen maar om, dat de overheden van al dat kunstgedoe afkomen.
Ook op het Festival Oude Muziek in Utrecht klonk dit jaar de kreet dat het wel vernieuwend moest zijn. Stel je voor dat iets al een tijd bestaat omdat het goed is. Wat gegroeid is, volwassen is geworden, uitgebouwd, wereldbekend, moet plaats maken voor vernieuwing. Ze bedoelen dan: voor beginners en debutanten die het nog moeten leren. Er moet steeds worden vernieuwd, net zoals de producten in de supermarkt: pindakaas vernieuwd recept, macaroni, nieuwe verpakking, Unox soep, vernieuwde samenstelling. De wereld moet dagelijks vernieuwd worden. Een gerenommeerd festival dat juist zijn kracht ontleent aan traditie, verdieping, het avontuur van schoonheid, expressie, bekende en onbekende muziek, vers uit pas ontsloten muziekarchieven tevoorschijn gehaald, moet maar eens vernieuwd worden. Zo niet, geld weg.
Maar toch… In Utrecht weten ze hoe ze met de plattitude ‘vernieuwing’ moeten omgaan. Er wordt met van alles geëxperimenteerd. Dat zit ‘m in ongewone combinaties van bestaande muziek, zoals barokorkest B’rock die gaf, in een andere manier van presenteren, maar vooral terug naar de kern. Geen romantische muziek op oude instrumenten, maar naar dat waar oude muziek liefhebbers op afkomen. Het festival Oude Muziek trok dit jaar beduidend meer bezoekers dan anders.
En in Groningen?
Jammer van Eem en Weem. Hadden ze het kunnen voorkomen? Misschien niet. Maar de sprankeling van zoveel jaar geleden was er uit. Het was wat gewoontjes geworden, wat gemakkelijk. Het zoeken naar avontuur was wat verdwenen. Het ontbrak misschien aan mensen die zelf avontuurlijk zijn aangelegd. Dat kun je Eem en Weem wellicht niet kwalijk nemen. Zoveel decennia programmeren leidt vanzelfsprekend naar gewoontevorming en matheid.
Dus had de overheid gelijk? Ik geloof er niks van. Met de loze kreet dat iets niet vernieuwend genoeg is, moeten ze nu toch eens ophouden. We hebben al lang door dat dat gewoon een gelegenheidsargument is, een vals voorwendsel van een nauwelijks cultureel onderlegde overheid die het weliswaar moeilijk heeft, maar de verkeerde prioriteiten stelt.