Annie Leibovitz: ‘The River Ouse.’ (detail)
Copyright: 2011 by Al Archive LLC
Fotografe Annie Leibovitz was nog nooit naar Monks House geweest, de cottage waar Virginia Woolf (1882-1941) woonde en waar haar schrijvershuisje in de tuin staat. Annie Leibowitz was bezig met een pelgrimstocht naar locaties die betekenisvol voor haar zijn. De pelgrimage voerde haar naar het huis waar dichteres Emily Dickinson (1830-1886) had gewoond, in Amherst, Massachusetts. In het prachtige boek Pilgrimage staan de foto’s die ze ter plekke maakte. Ze fotografeerde Dickinsons enige overgebleven witte japon met matglanzende, witte knopen. Een detail ervan is meer dan levensgroot afgedrukt. Je staat er met je neus op, het is of het lichaam van de dichteres er nog in woont. Alsof de vlekken op de stof nog van het ontbijt van deze ochtend zijn.
Ook fotografeerde Leibovitz de praktijkruimte van Sigmund Freud uit de tijd dat hij naar Engeland was uitgeweken. Een close-up van zijn bibliotheek, van een rijtje boeken van de Britse arts en seksuoloog Havelock Ellis: The World of Dreams, vijf dikke delen Studies in the Psychology of Sex. Je gaat onwillekeurig op zoek naar vingerafdrukken, naar waar het regelmatig uit de kast halen de goudopdruk op de ruggen heeft versleten.
De beroemde divan van Freud, waarop Virginia Woolf weigerde te gaan liggen omdat ze de psychoanalytische methode te kinderachtig en te simpel vond. Leonard Woolf, haar echtgenoot, die bezig was Freud in het Engels te vertalen, had er vergeefs op aangedrongen dat ze eens met die Freud moest gaan praten, omdat ze aan diepe depressies leed.
In het schrijvershuisje in de tuin van Virginia Woolf staat nog steeds haar schrijftafel. Een ontroerende gewaarwording. Het schrijftafelblad ziet er op de foto uit als een abstract schilderij. Over vlekken en vingerafdrukken gesproken. Gemorste inkt, thee.
Maar dan die foto. Een close-up van woelend rivierwater, een driftige golfslag, een wieling rechtsboven. Je hebt de neiging wat afstand te nemen, want je weet het al. Dit water is van de rivier Ouse, vlakbij Monks House. Daar stond Annie Leibovitz met haar camera, in een poging om daarmee tot de bodem door te dringen. Daar was het dat Virginia Woolf zich verdronk, in 1941. Dat water lijkt sindsdien op golvend graniet.
Annie Leibovitz: ‘Pilgrimage’ 246 pagina’s Uitgeverij Random House NY – 2011. Online te bestellen bij www.amazon.com 32,50 US-dollar.