Streetcar 832 in Bourbon Street in New Orleans (1947).
Copyright: www.imaginepittsburghnow.com
De tramlijn naar ‘Desire’ bestaat echt. Het is de wijk in New Orleans waar een tram doorheen reed, zoals streetcar 922 in het openingsbeeld van de film ‘A Streetcar Named Desire’ uit 1951. Filmregisseur Elia Kazan maakte het gelijknamige toneelstuk uit 1947 van Tennessee Williams nog beroemder dat het al was. Een jaar later werd de lijn opgeheven. Maar als we nu in de richting van Desire wandelen, door Bourbon Street, kunnen we ons nog steeds voorstellen hoe filmactrice Vivien Leigh, in de rol van Blanche DuBois, hier uit de tram stapte en met haar koffertje in de hand naar de bovenwoning van haar zuster Stella liep om daar de wisselvallige relatie van haar zus Stella en zwager Stanley verder te ontwrichten. Vivian Leigh als Blanche en Marlon Brando als Stanley excelleerden in dit relatiedrama van lust en leugens, gekte en geweld in een oververhit klimaat, met het waarschuwend rinkelen van de passerende tram op de achtergrond.
Een tramwagen is een levend ding. Het is een elektrische machine die uit de hand van zijn bestuurder eet, zoals het rustig wiegend met een kalm vaartje de weerstand van de rails test en door de bochten krijst, vooral in een tijd toen trams nog prachtige vehikels waren. Nog steeds bestaat een nostalgisch gevoel naar dat ijzeren monster van weleer, dat een stad betekenis en allure gaf.
Dat gevoel heeft er toe geleid dat overal trammusea werden opgericht, waar afgedankte trolley- en tramwagens hun oude dag slijten en met het publiek rondjes op het museumterrein draaien. In Pittsburgh is dat het Pennsylvania Trolley Museum. Daar werd streetcar 832 uit New Orleans die we op bovenstaande foto zien, voor de symbolische prijs van één dollar opgenomen, nadat tramliefhebbers het vervoer van New Orleans naar Pittsburgh hadden betaald.
Desire betekent in het Nederlands heftig verlangen, maar ook begeerte. Wat heeft begeerte met een tram te maken? Alles. In het oeuvre van de Belgische surrealist Paul Delvaux (1897-1994) is de tramwagen het vehikel in erotische dromen. En in de verfilmde roman ‘De voorlezer’ (Der Vorleser) van Bernhard Schlink uit 1995, reist de 15-jarige Michael Berg dagelijks met de tram waarin hij smoorverliefd wordt op de veel oudere Bahnangestelte, de conductrice met wie hij een bijzondere relatie krijgt en die hij
’s avonds na het vrijen voorleest omdat ze analfabete is.
‘Tramlijn Begeerte’ door Toneelgroep Oostpool met Maria Kraakman als Blanche. Stadsschouwburg in Groningen. Zaterdag 10 november 1012, 20.15 uur.