Sjoerd Knibbeler: Lunacy, Modell E / ‘Der Greif’ (2017). Fotografie.
Copyright: Sjoerd Knibbeler
‘O rust waar mijn ziele / Zoo vurig naar smacht / Toef, toef toch niet langer / O Zalige nacht!’
Dit gedicht is te lezen op de website van Museum IJsselstein bij Nieuwegein, direct onder Utrecht. Vincent van Gogh schreef het aan zijn broer Theo. En dan zien we hem meteen voor ons, zoals hij in 1876 in Arles ’s nachts aan de oever van de Rhône moet hebben gezeten en de sterren voor zijn ogen als spiraalnevels begonnen te draaien. Een hemels visioen dat we in het museumcircuit overal terugzien op mokken, servetten, paraplu’s en t-shirts.
Van Goghs ‘Sterrennacht’ vormt het uitgangspunt van de tentoonstelling ‘Nachtlandschappen’ in Museum IJsselstein. Zonder ‘Sterrennacht’, maar wel met nachtelijke taferelen van een aantal eigentijdse Nederlandse kunstenaars. In het recente universumnummer ‘Stijg op!’ van het kunsttijdschrift ‘See All This’, maakt een mysterieuze foto van kunstenaar Sjoerd Knibbeler nieuwsgierig. Daarop zien we een duistere raket in een zwart woestijnlandschap onder een nachthemel. Achter de horizon gloort het licht van de opkomende zon. Of is het maanlicht?
We zagen werk van Sjoerd Knibbeler al eens in het Amsterdamse Foam. Hij maakt zelf objecten die hij in een context plaatst en dan fotografeert. Zo wordt de bekende wereld vanzelf een science fiction werkelijkheid. Ook in zijn serie ‘paper planes’ is alles erop gericht om op te stijgen. Het menselijke verlangen om naar de maan te vliegen, noemt hij Lunacy.
Door zijn werkwijze worden zijn foto’s ‘geconstrueerde fotografie’ genoemd, wat zich heel goed leent voor een compleet nieuw genre in de fotografie. Hij simuleert daarin wolken, wind of tornado’s.
Zo’n foto van die raket in het donkere zand, die klaar staat om op te stijgen, daarvan vraag je je af of die wel echt is. Dat is precies wat Sjoerd Knibbeler beoogt. Hij wil met zijn werk twijfel zaaien. In het werkelijke leven is twijfel zaaien vervelend geworden, in de kunst is het altijd zeer welkom. Dat niet alles meteen duidelijk of duidbaar is. Dat je er zelf mee aan de slag moet. De raket heeft bijvoorbeeld een titel: ‘Der Greif.’ Als we dat vertalen komen we op De Griffioen uit, een oud fabeldier dat over twee rijken de scepter zwaaide: de aarde en de lucht. Der Greif overlapt beide. Zo’n vliegend fabeldier is vermoedelijk alleen midden in de nacht actief, de beste tijd voor hemelse visioenen.
Verlicht MIJ – 2018 Nachtlandschappen. Museum IJsselstein, Nieuwegein. Open: wo t/m zo 13-17 uur. Gesloten: 24 december, 25 december, 26 december, 31 december, 1 januari. T/m 24 februari 2019. www.museumijsselstein.nl