Giovan Battista Moroni: ‘Portret van Isotta Brembati’
(Detail) ca 1553, olieverf op doek (160×114,9 cm)
Foto: Liesbeth Honders
Deze bijzonder zachte, met bont bedekte waaier van struisvogelveren is het eigendom van Isotta Brembati, beroemd dichteres en lid van een van de voornaamste families van Bergamo. De schilder Gian Battista Moroni heeft haar in 1553 geschilderd en vooral de grootste aandacht besteed aan haar schitterende, groene brokaten japon met goudkleurige plantenmotieven. Zo gingen vrouwen van aanzien in de Italiaanse Renaissance gekleed. Alleen al voor zulke fantastisch geschilderde mooie stoffen is een reisje naar het Rijksmuseum Twenthe in Enschede de moeite waard. Vooral omdat Moroni een geweldige schilder was met een jaloersmakend vermogen stoffen te schilderen die je bijna kunt voelen, als je met je vinger het schilderij zou mogen aanraken.
Moroni schilderde zeven jaar later nog zo’n subliem portret, dat van de edelman Gian Gerolamo Grumelli. Ook daar kijken we met open mond naar de sublieme stofuitdrukking van broek en wambuis, in een kleur waar de meeste mannen in deze tijd niet in gezien willen worden: roze.
Maar wat staat het hem stoer en prachtig dat roze, tot en met de kuitbroek, de kousen en de schoenen. Doordat beide, Isotta en Gian tegen een façade van grijze steen in een klassieke vormgeving zijn afgebeeld, komt de kleurige weelde van hun kleding extra sterk naar voren.
Dat klassieke decor, bij Gian Grumelli zien we ook brokstukken van een balustrade en een beschadigd beeld uit de Oudheid en bij Isotta Brembati fraaie marmeren zuilen, was vooral bedoeld om aan te geven hoe ontwikkeld deze mensen waren. Hoe humanisme en kennis van de klassieken tot hun opvoeding behoorden, wat kenmerkend is voor de Italiaanse Renaissance.
Wat je ook ontdekt als je beide schilderijen met elkaar vergelijkt, is dat Moroni met dezelfde kleur roze als van de kleren van Grumelli de stoel van mevrouw Brembati schilderde en het strikje ter hoogte van haar buik. Het komt ook in haar waaier terug. Het is van dat chique oud-roze waarvan hij kennelijk een flinke pot verf op de plank had staan. De stoel was overigens eigendom van de schilder.
Isotta en Gian waren beide met een andere partner getrouwd. Maar ze kenden elkaar vast wel van feestjes. Hoe dan ook, kort nadat het portret van Grumelli af was kregen ze een relatie en trouwden met elkaar. Zodat de twee schilderijen ineens pendanten werden van één huwelijksportret. Wat hen echter al langer verenigde, was die mooie kleur roze van Moroni. De kleur van hun liefde.
‘In het hart van de Renaissance. Schilderkunst uit Noord-Italië 1500-1600’. Rijksmuseum Twenthe, Enschede. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 18 juni.