Op een foto die de Duitse expressionist Ernst Ludwig Kirchner in 1919 maakte van zijn model Nina Hard, zien we haar het Wildbodenhaus in Davos betreden, een commune rond de kunstenaar. Ze is naakt, op een rieten rokje na en ze raakt een van de levensgrote, door Kirchner uit hout gesneden wachters aan die ter weerszijden van de entree staan. Op een andere foto zien we wat ze binnen gaat doen, wild dansen en springen, precies zoals Kirchner het graag zag. Bewegende vrouwen waren zijn lievelingsonderwerp, al in de tijd dat hij nog in Berlijn woonde en zijn zolderatelier had omgebouwd tot een quasi Polynesische tempel. Want waar Paul Gauguin ooit zijn paradijs in Tahiti had gezocht, creëerde Kirchner dat in het Zwitserse Davos. Een bergwoning vol handgemaakte tapijten, uit hout gesneden en versierde meubels, bedrukte stoffen. Eigenlijk was Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938) evenzeer een interieurontwerper als een schilder, vooral omdat de handgeweven tapijten met primitieve motieven zijn stijl van schilderen danig beïnvloedden. Dat ontdek je ook als je de tentoonstellingszalen van het Singer Museum binnenloopt waar een overzicht van het oeuvre van Kirchner in zijn Zwiterse jaren te zien is.
Een jaar later trof Kirchner in Davos de Groningse kunstenaar Jan Wiegers bij de dokter omdat beide er kuurden. Kirchner vanwege zijn sinds de oorlog opgedane depressies, Wiegers vanwege een longaandoening. Het klikte tussen die twee. Het gevolg is dat we op de Kirchnertentoonstelling denken voor enkele fraaie werken van Kirchner te staan die bij nadere beschouwing door Jan Wiegers werden geschilderd.
Beweging, daar ging het om, maar ook om kleur. Beweging in grillige, tekenachtige lijnen, alsof alles uit een houtplaat werd gegutst. Kleur die zich in weloverwogen, complementaire patronen manifesteert, geheel volgens de ‘Farbenlehre’ van Goethe. En veelal in wasverf. Die zorgt ervoor dat Kirchners schilderijen vaak een wat vlakke, matte uitstraling hebben. Je kunt zelden beweren dat zijn kleuren zinderen of emoties oproepen, al doet de kleurige reproductie hierboven anders vermoeden. Eerder wordt de koude adem van een ‘Bergschlucht’ voelbaar.
Kirchner zette de Zwitserse landschapstraditie overboord en maakte korte metten met vorm en licht. Zijn persoonlijke leven was in zijn zoeken naar opperste vrijheid en grenzeloosheid intens romantisch, zijn kunst een voortdurend experiment, zijn paradijs een ijle alpenwereld.
‘Kirchner, paradijs in de bergen’ Singer Museum, Laren. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 10 april 2016.