Janet Meester/Jan Bor. Twee pagina’s uit de publicatie ‘De duisternis ziet het hart aan’ van uitgeverij Philip Elchers in Groningen.
We staan voor een abstract schilderij, een zwart vierkant, van Janet Meester. Wie niet gewend is om naar abstracte kunst te kijken, vraagt zich misschien een beetje onthand af waar het in ’s hemelsnaam over gaat? Iets wat niets is, leeg is, naar niets verwijst, wekt het gevoel dat je te dom bent om het te snappen. Het vierkant houdt zijn kaken stijf op elkaar. Zoals een gedicht gaat over de verborgen betekenis van de woorden en zinnen. Waarbij de spatie even belangrijk kan zijn als de gedrukte letter.
Daar moeten we moeite voor doen. Net als voor de abstracte vierkanten van Janet Meester, die als drieluiken naast elkaar woorden vormen die zich tot een zin aaneen rijgen. Of als notenbeelden die betekenis krijgen als ze verklankt worden. Je kijkt naar het schilderij, maar als je je ervoor openstelt, blijkt het schilderij ook naar jou te kijken. En dan wordt het ineens spannend.
Het gaat haar, zoals Janet Meester zegt, ‘om de intensiteit van de waarneming.’ ‘Het (schilderij) komt tot leven in de blik van de waarnemer.’ Dat is een interessant uitgangspunt. Van passief kijken wordt de confrontatie met kunst een actieve wisselwerking. De duisternis onhult haar verborgen vormen en kleuren.
Voor de uitgave van een werkelijk prachtig vormgegeven boekje over haar werk met de even dichterlijke als filosofische titel ‘De duisternis ziet het hart aan’, heeft Janet Meester gekozen voor een geschreven dialoog tussen haar en de filosoof Jan Bor die op het gebied van Zen thuis is. Hij betrekt Zen in zijn filosofische benadering van wat Janet Meester voor ogen staat en volgt daarbij als het ware het grillige pad van een hermetische tuin.
Toegankelijker wordt het als je weet dat het werk van Janet Meester is geïnspireerd op muziek van de componist Arvo Pärt, ‘tijdens wandelingen door kaal landschap en op een bezoek aan een verlaten klooster in Griekenland.’ Ik kan me voorstellen dat Bors betoog voor de gemiddelde kunstliefhebber te ingewikkeld is, omdat zijn filosofische analyse in zekere zin een voorbeeld van Zen is geworden. Of van On-Zen, zoals Jan Bor het ooit heeft genoemd. Uiteindelijk gaat het om de meditatieve werking die het zich openstellen voor kunst spontaan met zich meebrengt. Gewoon kijken, durven kijken naar iets dat we niet direct snappen, de interactie proberen aan te gaan en dan de schoonheid ervan ervaren. Dat is voldoende.
Janet Meester en Jan Bor: ‘De duisternis ziet het hart aan – Over een installatie van schilderijen.’ Vormgegeven door Gert Jan Slagter. Uitgeverij Philip Elchers, Groningen. www.philipelchers.nl Prijs 25,00 euro.
Vr 8 juni t/m zo 10 juni 2018 exposeert Janet Meester haar drieluiken in het kerkje van Oostum. Open: 11-17 uur.