880 – Waar is het corset?

Gabriel Metsu: ‘Een vrouwelijke kunstenaar (Le corset rouge)’ ca 1661-1664. Olieverf op paneel (28,6x24,1cm) Copyright: 2010-Kunstschrift (Openbaar Kunstbezit), Lochem

De schilderijen van de uit Leiden afkomstige 17de eeuwse meester Gabriel Metsu (1629-1667) waren in zijn tijd populairder dan die van Vermeer. Dat komt omdat Metsu, veel meer dan Vermeer, het dagelijkse leven leek te schilderen zoals het was. Vanaf 1654, toen hij in Amsterdam ging wonen, beeldde hij bij voorkeur het straatleven uit. Na zijn verhuizing naar de Prinsengracht legde hij zich toe op het genretafereel zoals chique interieurs met brieflezende of musicerende vrouwen en briefschrijvende mannen. In het buitenland verbaasde men zich over de Hollandse manier van leven. Op Metsu’s schilderijen zag je hoe dat er uitzag. Dat was het mooie ervan. Dat wilde iedereen hebben.

Gabriel Metsu heeft niet alleen zichzelf als kunstschilder vereeuwigd, maar ook zijn vrouw Isabelle de Wolff. We zien haar hier met een tekenplank, een gipsen beeld en een ezel. Om te laten zien dat Isabelle niet van de straat was, schilderde Metsu achter haar een wereldbol en een paar dikke boeken. En om te demonstreren dat ze welgesteld waren, werd rechts een peperduur tapijt neergelegd. Zo’n wereldbol was in die tijd ook een kostbaar bezit, evenals het bontgevoerde jakje dat ze draagt.

Heeft Metsu zijn vrouw model laten zitten voor een zinnebeeldig portret van Vrouwe Pictura zoals we dat bij een tijdgenoot als Frans van Mieris zien? Of was de in Enkhuizen geboren Isabelle werkelijk kunstschilder? Dat zou zo maar kunnen. Haar moeder Maria de Grebber was dat in ieder geval wel. Isabelle kwam uit een artistiek milieu.

Maar er is iets geks aan de hand met de titel van het schilderij. Het heet ‘Een vrouwelijke kunstenaar’, maar de ondertitel luidt ‘Le corset rouge’. Als we dat weten, gaan we natuurlijk meteen op zoek naar dat corset. Het enige nadrukkelijke rood in het schilderij is afkomstig van het met bont gevoerde jakje. Een corset was in alle tijden echt iets anders, een om de taille gesnoerd kledingstuk dat de vetrolletjes moest wegdrukken.

Daarvan is hier geen sprake. Misschien dat men keek naar de strakke taillering van het jakje, dat in die tijd een ‘matineetje’werd genoemd. We zien zulke jakjes overal terug in de schilderijen van de Hollandse Meesters.
Jammer dat we niet weten wat Isabella zelf schilderde. Op haar ezel staat een keurig mannenportret, maar dat werd op ‘Le corset rouge’ natuurlijk door Gabriël geschilderd.

Gabriël Metsu. Rijksmuseum Amsterdam. Open: elke dag 900-18.00 uur T/m 20 maart.
Kunstschrift: Gabriël Metsu 1629-1667 (Openbaar Kunstbezit – 10 euro)