Ellen van der Kooi: ‘Zonder titel’ (1997) foto (115x146cm) Copyright: 2010 – Fries Museum, Leeuwarden
‘Windows’ heet de tentoonstelling in het Fries Museum. Het gaat dus over vensters, over windows, zowel de windows van internet als de ramen van ons huis of van ons atelier, van vitrines, rasters, foto- of filmcamera, de verrekijker, lijstjes. In de zaal liggen allerlei soorten windows klaar zodat we anders naar de kunstwerken kunnen kijken. Alles is een venster waardoor we de wereld opnieuw ontdekken.
Onverwacht biedt het op afstand houden van een doodgewoon schilderijlijstje om doorheen te kijken, de grootste verrassing. Het zorgt ervoor dat een kunstwerk markanter wordt. Een foto van Ellen Kooi van een jonge vrouw, staande in een zee met kruiend ijs, krijgt ineens diepte. Het is dan net of we zo het beeld in kunnen stappen. Dat doen we niet, want dat ijs ziet er niet aantrekkelijk uit. Wel bizar. De vrouw die in het ijs met haar rug naar ons toestaat, is namelijk gekleed in een zomerjurkje!
Dat is typisch Ellen Kooi, een fotograaf die veel vervreemding in haar foto’s stopt. Die haalt ze bij voorkeur uit de computer door ze digitaal te bewerken. Van haar grote serie foto’s met eenzame mensen in een landschap, of groepjes mensen die zich in landschappen vreemd gedragen, is deze foto van een vrouw in het ijs, er één. Die serie bevindt zich niet in het Fries Museum, die moeten we op de site van Ellen van der Kooi zoeken, wat een aangename ervaring is. Hier en daar speelt Ellen Kooi leentjebuur bij de kunstgeschiedenis. Zo is een vrouw die in een rode jurk in een rijp korenveld ligt, ontleend aan het beroemde schilderij ‘Christine’ van de Amerikaanse kunstenaar Andrew Wyeth. En deze vrouw op het ijs verwijst naar de Duits Romantische schilder Caspar David Friedrich. Die schilderde ook een beroemd schilderij met kruiend ijs en in zijn werk staan vaak mensen met de rug naar ons toe. Om welke zee zou het bij Ellen Kooi overigens gaan?
Er zit nog een mysterie verborgen in die foto van Ellen Kooi. Op de expositie heet het ‘Zonder titel’ en het stamt uit 1997. Op haar website heet het ‘Hindeloopen: De ijsdame’ en werd het in het jaar 2000 gemaakt. Maar dit raadsel herbergt ook een oplossing. We weten nu om welke zee het gaat, de Zuiderzee, het IJsselmeer. Zo ontdekt je op Windows nog eens iets van de wereld.
Windows Fries Museum, Turfmarkt 11, Leeuwarden. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 31 december.www.ellenkooi.nl